Luisteren

Om eerlijk te zijn kan ik me niet meer zo goed herinneren wanneer ik echt begon 'op te voeden' bij onze oudste. Dat wil zeggen: gedrag bijsturen wat als ongewenst te boek staat binnen onze cultuur of in elk geval binnen ons gezin.

Tot aan dan hebben we er eigenlijk nooit zo over nagedacht. Welk idee hebben we erbij? Wat kan? Wat kan niet? Waarom dan niet? Kan dat dan écht niet of hebben we onszelf een beperking in de creativiteit opgelegd?

Zo groeit er met onze oudste een bepaald beeld. Ook over hoe we denken dat 'iets hoort' te zijn. De hilariteit is natuurlijk dat onze oudste vanaf begin af aan al tegendraads is. Of nouja. Hij weet prima hoe de natuur en onze basis functioneren, maar pappa en mamma proberen het met alle geweld in een bepaalde vorm te drukken. Pappa en mamma hebben zich eigenlijk niet heel veel verder in de menselijke biologie verdiept dan de voortplanting. Actie, reactie. Dat blijkt wel.

Het moge duidelijk zijn dat dat 'opvoeden' dus niet bepaald van een leien dakje gaat. Man en ik komen regelmatig van een koude kermis thuis zodra we gedrag willen bijsturen wat volgens anderen - ja, dat lees je goed - volgens anderen dus, niet door de beugel kan. Dit houden we niet vol. Zoveel is zeker. Als je al niet vanuit je eigen volste overtuiging kan uitleggen waarom dat je de dingen doet zoals je ze doet, hoe moet je kind het dan begrijpen? 'Gewoon omdat ik dat zeg!' ... Net alsof Man en ik daar vroeger en nu genoegen mee nemen. Laat staan ons kind; het kwadraat van ons.

Dus, zoals het een kritische geest betaamd, raadplegen we Google.

We komen er niet veel verder mee moet ik zeggen. Negen van de tien situaties zijn toch keer op keer samen te vatten met 'je kind moet luisteren'. Ja, mooi... Wat nou als je kind gewoon een kritische parlementariër is in een schattige, mollige verpakking? Moties van wantrouwen vliegen over tafel en wanneer we een stemming houden gelden niet de daadwerkelijke argumenten, maar vooral het aantal decibel. Gehoorbescherming krijgt een geheel nieuwe noodzaak in ons gezin. Vooral wanneer de parlementariër de leeftijd bereikt van 2,5 jaar.

Man en ik hebben graag diepgaande gesprekken. We hebben geen televisie. De standaard reactie daarop is: 'Maar wat doe je dan? Ik zou echt niet zonder kunnen!' Wij doen niet aan het 'samen zwijgzaam op de bank met een kop koffie'. Wij doen aan 'goede gesprekken met een kop thee' - anders slaap ik namelijk nog slechter dan dat je mag verwachten met een baby. Die goede gesprekken zou ik dus echt niet willen missen. Ze hebben vaak ook een verrassend goede uitkomst.

Zo zitten we een avond buiten te genieten van de zomer. Da's trouwens ook een voordeel van geen tv: we leven echt veel meer buiten. De muggen vieren feest, ondanks onze poging om ze te weren met een citronella kaars. We hebben het over opvoeden en over hoe we dat eigenlijk een gekke term vinden, want het suggereert dat we ons kind moeten bijschaven. We hebben ons kind op de wereld gezet, zodat het later hopelijk een liefdevolle, integere en zelfstandige volwassene is. Daarbij ondersteunen we. Wij wijzen de weg of we laten in elk geval een pad zien waarvan we denken dat daar de minste weerstand zal zijn. Pijn, frustratie, verdriet. Eigenlijk wil je alles als ouder voorkomen.

Dat is eigenlijk gek! Hoe leren we zelf? Door fouten te maken. Door keihard - of minder hard - onderuit te gaan. Door verdriet te ervaren, door weerstand te ervaren, door te falen. Wanneer het beekje kabbelt dan zal de van nature lui aangelegde mens heus geen kritische noot plaatsen. Pas wanneer er een vlekje verschijnt aan de smetteloze horizon - en bij de één is dat een speldenknop en bij de ander een zwart gat - dan voelen we een noodzaak tot handelen of veranderen. Dus het besparen van leed, maakt ons kind niet perse weerbaar. Ondanks dat ons - mijn - weke moederhart soms anders ingeeft.

Daarom vinden Man en ik dat je een kind begeleidt. Als een gelijke. Een volwaardig mens. We bieden het warmte, veiligheid, liefde en geborgenheid, zodat het minimens vanuit daar de wereld kan verkennen. Als het dan zo hard onderuit gaat op een pad dat je als ouder absoluut niet voor ogen had - ik zei nog zo: niet doen! - dan keert het terug om op te laden en vanaf daar weer opnieuw te beginnen. Het ene kind zie je regelmatig met allerlei oorlogswonden terugkeren en het andere kind kiest de weg van de minste weerstand. Dat is ook mooi.

Zo hebben Man en ik geleerd dat onze kinderen moeten luisteren naar ons, wanneer ze over een grens gaan. Een grens is een regel in het gezin waardoor het leefbaar en aangenaam blijft. Die grenzen bestaan ook in de maatschappij en leer dan liever in een veilige omgeving wat de consequenties zijn. Wat wij vooral ook moeten doen - en wat ik hopelijk nooit verleer - is blijven luisteren naar mijn kind. Een nieuwe generatie die misschien nog wel beter weet hoe de huidige wereld in elkaar steekt dan dat ik dat weet. Zo vullen we elkaar aan en helpen we elkaar ouder worden. Wederom als gelijkwaardige mensen. We hebben tenslotte elk onze eigen kracht.

Dat is niet altijd gemakkelijk. De nogal primitieve krachten van een peuter of kleuter kunnen heftig zijn. Er zijn zoveel externe factoren die invloed hebben. Om op mijn - of ons - pad te blijven hebben Man en ik regelmatig 'goede gesprekken zonder televisie'. 'Luisteren doe je met je oren,' zeg ik regelmatig tegen onze Peuter. Maar is dat écht zo?

Als ik echt even stilsta bij ons ouderschap dan besef ik dat ik eigenlijk iets heel anders doe. Iets dat soms nog veel meer pijn doet dan die overmatige decibellen. Bij voorkeur luister ik naar Man, de kinderen en mijzelf met mijn hart.